Brabants Landschap

Uilenwerk - nr. 111 - Juli 2015 (17/07/2015)

       Juli 2015



Lotka-Volterra

In de ecologie spreken we van predatie als het ene organisme het andere organisme vangt, dood en opeet. Predatoren zijn hierbij de natuurlijke vijanden of roofdieren. Het is een systeem dat de boel in balans houdt. Zijn er veel prooidieren, dan is er voor de predatoren veel voedsel en krijgen ze vaak veel jongen. Deze zorgen er met z’n allen weer voor dat die prooidieren opgegeten worden en hun aantal afneemt. En dan ontstaat weer een probleem voor de predatoren, want die komen vervolgens om van de honger of brengen in ieder geval weinig jongen voort. Een Amerikaanse natuurkundige heeft het ooit gevat in de wereldberoemde Lotka-Volterramodel. Nou, het is dit model dat dit seizoen weer mooi tot uiting kwam: De natuurlijke balans moest weer worden hersteld! Niet leuk voor weidevogelbeschermers die veel lege nesten vinden, niet leuk voor uilenbeschermers die meer lege nestkasten aantreffen, niet leuk voor vogelvrienden die zien dat meesjes en verschalkt worden door steenuilen en niet goed voor de emoties als moederuil het zusje aan het broertje voert.

Deze editie van Uilenwerk staat in het teken van voedsel, predatie en roverij. Maar, ook de uilenexcursie en de nieuwe aflevering van Braakballen komen aan bod. Kort voor de zomervakanties dus even wat échte uileninfo. Voor de beschermers, de liefhebbers en alle anderen die vrije uilen een warm hart toe dragen. We wensen jullie allen veel leesplezier en een fijne vakantie!

 

Lotka-Volterra
 
Steenuil schakelt van meikever naar pier
 
Nieuwe aflevering van Braakballen
 
Steeds meer uilen in Moerenburg
 
Dankzij plastic geen predatie
 
Excursie erven & landgoed
 
Stop de uilenroof!
 




Steenuil schakelt van meikever naar pier

De steenuilen moeten dit jaar hard werken om hun jongen groot te krijgen. Dankzij de webcams van Beleef de Lente kan gezien worden hoe steenuilen dan weer een dieet van regenwormen volgen, om een dag later weer over te schakelen naar meikevers of muizen. Zo waren er in de week van 14 juni weinig grote prooien en dus moesten beide ouders 848, veelal kleine, prooien aanslepen. Meikevers stonden daarbij met stip op 1. Maar toen veranderde het dieet drastisch: er stonden ondanks het droge weer ineens regenwormen op het menu. Maar liefst 301 regenwormen verdwenen in de hongerige magen van de drie jonge steenuilen. Samen met onder meer 7 woelmuizen, 2 vogels en 2 salamanders en een hoop ander klein grut. De meikevers waren half juni echt op. Het aantal grote prooien hield ook niet over. Dus bleef het keihard werken voor vader en moeder om genoeg voedsel te vinden. In totaal brachten ze maar liefst 870 prooien naar binnen, en schakelden daarbij dus soepel van kevers naar regenwormen.

In onze Brabantse nestkasten zagen we ook dat de muizenaanvoer eind mei stokte en er tijdens controles begin juni veren, poten van kikkers en veel keverschildjes in de kasten lagen. Bovendien waren veel kasten drekkig en nat. Waarschijnlijk door een dieet met veel regenwormen, waardoor de jongen 'aan de dunne' gaan. In september hopen we aan de hand van de eerste aangeleverde gegevens iets te kunnen zeggen over het broedsucces. 

Meer informatie op Natuurbericht en de webcam van de steenuil op Beleef de Lente.

 

Nieuwe aflevering van Braakballen

'Braakballen!' een serie over de leefwereld van diverse soorten uilen. In de elfde aflevering schenkt filmman Joost van den Berg samen met Anita aandacht aan het op een veilige manier controleren van nestkasten. Hoe kom je bij een steenuilen-nestkast die hoog in de boom hangt? Om met twee handen de kast te kunnen openen, doe je een valbeveiliging om en zeker je jezelf met een touw. Eenmaal boven op de ladder, zet je jezelf vast om de boom. 

Deze komische (en toch serieuze) aflevering 'Anita's capriolen met steenuilen' is hier te bekijken. Wil je ook de andere afleveringen eens terug kijken dan kan dat op de website van Oisterwijk in Beeld

 

 

Steeds meer uilen in Moerenburg

Begin 2000 werden er enkele jaren geen steenuilen waargenomen in Moerenburg, Tilburg. Door werkzaamheden van de werkgroep natuurbehoud Moerenburg verbeterde het biotoop, waardoor de kans bestond dat de steenuil terug zou keren. Hij had immers in de jaren ’90 jaren gewoond in de kast bij het zouthuisje in Moerenburg.
Er werden takkenrillen gemaakt, bomen aangeplant en nestkasten geplaatst om het biotoop geschikt te maken voor de steenuil. In 2004 werd er een asiel-uil vanuit een afgebroken schuur in Oisterwijk opgevangen in een nestkast in het gebied. Een eerste uil die zelf aan kwam vliegen werd gesignaleerd in 2006 en inmiddels zijn er meerdere broedgevallen in het gebied.
Vorig jaar zaten er in een kast 6 jonge uiltjes en deze zijn geringd om ze beter te kunnen volgen. Wouter, de zoon van uilenbeschermer Job van Hoven, ging in het kader van zijn maatschappelijke stage vanuit zijn vmbo-opleiding, mee met de controle. Hij is nog steeds betrokken en als hij zin heeft gaat hij mee het veld in.

Dankzij plastic geen predatie

Nadat het bij een steenuilnestkast in Den Dungen vier jaar achter elkaar mis ging, heeft de steenuil dit jaar dankzij een stuk plastic met succes gebroed.

Op het erf van Mira van Leeuwen waren altijd al uilen. De nestkast is inmiddels 8 jaar oud en hing voorheen in een populier, maar verhuisde naar een walnotenboom. Het eerste jaar (in de nieuwe boom) werd nog voordat er eieren waren één van de ouders op straat aangereden. De jongen sneuvelde het tweede jaar op de grond door een wilde kat. Het derde jaar was ook geen succes vanwege een marter. Om te voorkomen dat de marter nog eens in de boom zou klimmen, werd er prikkeldraad geplaatst om de boomstam. Maar ook het jaar daarop werden de jongen in de kast gebeten in de nek en leeg gezogen, vermoedelijk door een marter of wezel.

Dit jaar werd er een stuk glad plastic van 40 a 50 cm om de boom gewikkeld (vast geplakt met dubbelzijdig tape en spijkertjes) op een hoogte van 1,20 meter. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen, want dit jaar zijn er 3 steenuiltjes groot gebracht.

 

Excursie erven & landgoed

Zaterdag 28 juni was de jaarlijkse excursie voor de coördinatoren van de Brabantse uilenwerkgroepen: een dag om kennis uit te wisselen tussen de werkgroepen. 35 personen kwamen in Oirschot op bezoek bij Uilenbeschermer van het Jaar: Rinus Sterken.

Na een halfuurtje uitwisseling van informatie, stond 's morgens het erfvogelproject in de gemeente Oirschot op het programma. Vanwege de grote belangstelling voor (uilen)nestkasten, is men daar opzoek gegaan naar andere manieren om erven geschikt te maken voor erfvogels. Op één van de bezochte erven hebben ze gezorgd voor meer beplanting. Ook is er een poel gegraven op het perceel naast de woning en zijn er op het erf veel nestkasten opgehangen voor verschillende soorten vogels. 
Een prachtig bloeiende akkerrand trok de aandacht op een ander erf. Op de ingezaaide randen vlogen bijen van phacelia naar gele mosterd. Langs de rand van het perceel zijn oude telefoonpalen geplaatst, waar tijdens de excursie precies een boerenzwaluw op zat te zonnen. Precies waar ze voor bedoeld zijn!
Meer informatie over het erfvogelproject op de website van de Gemeente Oirschot.

’s Middags werd een bezoek gebracht aan landgoed Heerenbeek en de Mortelen. Gerard Traa vertelde over de het recent uitgevoerde beheer voor de ijsvogelvlinder. Er werd gewandeld door weilanden met koeien waar aan de randen struweel stond. In de rietkraag en bramenstruiken zijn we opzoek gegaan naar de boomkikker. Na lang turen hebben spotte iemand een exemplaar op een rietstengel. En later nog één op een blad van een braam. Als het weer zonnig en windstil is, zitten ze daar het liefst.

Geen uil gezien, maar wel veel andere mooie dingen die zeker een bijdrage leveren aan de biotoop van de uil!

 

Stop de uilenroof!

Op 4 juni luidde Jochem Sloothaak van Brabants Landschap de noodklok over het wegroven van steenuilenjongen op het NOS-journaal. Het onderwerp kreeg veel aandacht maar staat niet op zichzelf. Ook bij de weidevogels worden de eieren vlak voor het uitkomen soms weggehaald met voetsporen en lege kuiltjes achter latend.

Het is niet toegestaan om inheemse uilen in volières te houden en deze te koop aan te bieden. Dit mag volgens de huidige wetgeving alleen als de vogels zijn gekweekt in gevangenschap. Gekweekte vogels zijn te herkennen aan een gesloten pootring. Deze gesloten pootring kan alleen om de poot gebracht worden als de vogels nog klein zijn. Op latere leeftijd lukt dat niet meer. Volwassen vogels die uit het wild worden gevangen kunnen dus niet worden voorzien van een gesloten pootring. Roofvogels en uilen moeten tevens een geldig certificaat van herkomst hebben.

 van Bureau Ulucus (in opdracht van Vogelbescherming Nederland) liet in 2011 zien dat het aantal aanvragen voor de Cites-papieren in tien jaar tijd is vertienvoudigd, wat aangeeft dat het houden van vogels als huisdier steeds populairder wordt. Ook al valt niet hard te maken wat de omvang is van de illegale vogelhandel, zijn er genoeg aanwijzingen. Op vogelbeurzen worden regelmatig vogels aangetroffen waarvan de pootring niet gesloten is. Iedere uilenbeschermer zou eigenlijk zelf eens moeten gaan kijken in Vlaanderen.

Brabants Landschap vindt samen met andere natuurorganisaties dat uilen niet thuis horen in een kooitje maar in de vrije natuur. Tegen deze gevangenschap moet door de overheid veel strenger worden opgetreden. Er zou een lijst moeten worden opgesteld van vogels die, gesloten pootring of niet, onmiddellijk uit gevangenschap moeten worden verlost.

Zie ook het nieuwsbericht op de website van Brabants Landschap.

KLIK HIER OM U AAN TE MELDEN OF KLIK HIER OM U AF TE MELDEN VOOR DEZE NIEUWSBRIEF
U KUNT DEZE NIEUWSBRIEF OOK ONLINE LEZEN INDIEN DEZE NIET GOED WORDT WEERGEGEVEN

Deze nieuwsbrief is mede tot stand gekomen dankzij:   Nationale Postcode Loterij     Provincie Noord Brabant