Brabants Landschap

Nieuwsbrief Uilenwerk - nr. 103 - Januari 2014 (22/01/2014)

       Januari - 2014



Inleiding

Een nieuw jaar is begonnen en de komende weken zal er nauwelijks vorst optreden. Dat biedt goede hoop voor onze uilen. Met name de kerkuil kan goede omstandigheden goed gebruiken, want die beleefde een zwaar seizoen in 2013. 

Op 5 van de 68 Brabantse uilenwerkgroepen na, zijn de resultaten van het broedseizoen aangeleverd. Het aantal kerkuilbroedsels ligt op 35% van 2012. Bij de steenuil ging het zoals gebruikelijk beter. Het aantal broedsels zal waarschijnlijk gelijk komen te liggen met 2012. Maar, de details worden nu uitgewerkt in het provinciaal jaarverslag wat op 23 april zal worden verspreid.

Kent u mensen die Uilenwerk ook willen ontvangen, meldt ze dan aan via de aangepaste link onderaan deze nieuwsbrief. 

 

   • Inleiding

   • Camera in nestkast

   • Uilen en ruimtelijke ontwikkeling

   • Verspreiding kerkuilen

   • Jaar van de Kerkuil in Vlaanderen

   • Onderzoek steenuilen

   • Tentoonstelling Nachtbrakers

   • Biotooptip: Muizenruiter





Camera in nestkast

Uilencoördinator Rinus van den Boomen heeft een webcam in de kerkuilenkast op z'n erf geplaatst. Hier komen erg leuke filmpjes uit, die een uniek beeld geven van wat er zich in de nestkast afspeelt. Zo is de eerste kennismaking tussen het mannetje en vrouwtje te zien, een stampvoetend mannetje, kroelende kerkuilen en is te zien hoe een kerkuilvrouwtje de kraamkamer in orde maakt. De filmpjes worden regelmatig geplaatst op de Facebook-pagina ‘Netwerk Uilenbescherming Brabant’. 

Uilen en ruimtelijke ontwikkeling

In 2013 hebben een tiental coördinatoren - die in het beschermingswerk te maken hebben gehad met ruimtelijke ontwikkelingen - de cursus ‘Steenuilen en ruimtelijke ontwikkeling’ gevolgd. De steen- en kerkuil zijn namelijk beschermde inheemse soorten en ze staan als ‘kwetsbaar’ op de Rode Lijst. Dreigt door een ontwikkeling een nestplaats of geschikt biotoop verloren te gaan, dan moeten compenserende maatregelen worden genomen. Dat dit niet altijd eenvoudig verloopt blijkt uit dit artikel waar ze de weg tussen Groesbeek en Kranenbrug (Duitsland), waar veel kerk- en steenuilen voorkomen, wilden verbreden. Meestal wordt zo'n kwestie lokaal opgelost door de gastgever en de uilenwerkgroep. Maar, soms komt de gemeente of een adviesbureau er aan te pas. In de soortenstandaards van de steenuil  en de kerkuil is alles terug te vinden over de bescherming van deze twee soorten en de maatregelen hiervoor. Verder kunnen gastgevers met vragen terecht bij hun uilenwerkgroep. De uilenbeschermers kunnen vervolgens advies vragen bij de veldmedewerkers van Brabants Landschap: Arjen Stoop (regio West), Karel Voets (Midden) of Marco Renes (Oost).

Verspreiding kerkuilen

Wat is de verspreiding in Europa?
Het verspreidingsgebied van de kerkuil in Europa wordt noordelijk begrensd door Denemaren en Schotland. Verder komt hij alleen in de Alpen niet voor.

Over welke afstand vinden ze hun voedsel?
Kerkuilen hebben een groter jachtgebied als steenuilen. Broedparen in een goed leefgebied (voldoende voedsel) vliegen ongeveer 500 meter van hun nestplaats af. Bij 'arme' leefgebieden kan deze afstand oplopen tot 2 kilometer. Voedselvluchten naar verdergelegen gebieden komen ook voor.

Wat is de verspreiding van jonge kerkuilen (dispersie)?
Uit ringgegevens van jonge kerkuilen in Nederland en België bleek dat ze zich gemiddeld 12 km vanaf de geboorteplaats vestigden. Ongeveer 70% vindt een nieuw territorium op 50km afstand en 50% hiervan zelfs niet verder van 10 km.

Wat zijn zwerfjaren?
Door een te kort aan voedsel kunnen jonge, maar ook volwasse vogels verder weg trekken. Dat noemen ze zwerfjaren. Zo ringde Gerard van der Kaa (ook provinciaal coördinator Kerkuil tot 2010) op 7 juni 2005 in de kerk van Oostelbeers een nest met vijf pullen kerkuilen. Eén van de pullen werd in de winter - op 15 januari 2006 - in Wielkopolskie (Polen) dood teruggevonden. Dit was een eerstejaars vogel die dus een afstand had afgelegd van maar liefst 826km! Een gemiddelde afstand van 300km is gebruikelijk.

Jaar van de Kerkuil in Vlaanderen

In Vlaanderen is de Kerkuil met 23% van de stemmen gekozen tot soort van het jaar. Deze soort heeft het moeilijk na de strenge winter en de magere broedresultaten in 2013. In België schat men dat er zo'n 1.000 broedparen in Vlaanderen aanwezig zijn. Vogelbescherming België gaat in 2014 concrete voorstellen doen om de kerkuil extra te beschermen. Ze trachten beleidsmatig veranderingen door te voeren, ze besteden ook aandacht aan het in gevangenschap houden van kerkuilen en het nadelige effect ervan op onze natuurlijke, inheemse populatie. Verder willen ze aantonen dat - hoe contradictorisch het ook klinkt - in sommige gevallen een hangslot op een nestkast juist vrijheid kan garanderen....

 

Onderzoek steenuilen

"Wij zijn Martijn Disco, Tom den Otter en Marjolein Smolders, vierdejaars studenten van de opleiding Toegepaste Biologie aan de HAS Hogeschool te ’s-Hertogenbosch. In november 2013 zijn wij begonnen met ons afstudeeronderzoek naar steenuilen in Brabant. We hebben hiervoor opdracht gekregen van het Coördinatiepunt Landschapsbeheer bij Brabants Landschap. Vanaf februari 2014 gaan we daadwerkelijk het veld in om de eisen die een steenuil stelt aan zijn leefomgeving te onderzoeken. Uit eerder onderzoek en veldobservaties is gebleken dat de aanwezigheid van bepaalde landschapselementen (zoals knotwilgen, weilandjes en hagen) in de leefomgeving van een steenuil cruciaal is voor het voorkomen van deze vogel. In het onderzoek dat wij gaan uitvoeren proberen we er achter te komen welke landschapselementen precies van belang zijn voor steenuilen én in welke mate. Hiervoor zullen we verscheidene boerenerven gaan bezoeken en per erf een uitgebreide beschrijving maken van de aanwezige elementen (erfscans). Wij zullen geen enkel erf gaan bezoeken zonder dat we de lokale uilenbeschermers en gastgevers hierover hebben gesproken. Het lijkt ons juist leerzaam en handig om jullie kennis en ervaring te benutten! Door gegevens van de aanwezigheid van steenuil en het broedsucces te vergelijken tussen de erven moet het belang van bepaalde landschapselementen voor aanwezigheid van de steenuil naar voren komen. We willen bovendien een soort puntensysteem ontwikkelen waarin iedereen zijn of haar erf een cijfer kan geven. Met deze informatie kunnen gerichter nestkasten geplaatst worden en kunnen de inrichtingen van boerenerven in de toekomst geoptimaliseerd kunnen worden. Hopelijk kunnen we op jullie medewerking rekenen en misschien tot binnenkort!"

Tentoonstelling Nachtbrakers

Tot en met maart is er in het Buitencentrum De Peelen (Moostdijk 15 te Ospel-Nederweert) een tentoonstelling over uilen te zien. Hier zijn niet alleen Nederlandse soorten te zien maar ook exotische, zeldzame uilen. De tentoonstelling is erg geschikt voor kinderen die een speurtocht kunnen doen en er zijn regelmatig extra activiteiten in het 'Uilenlab' zoals knutselen, uilenballen pluizen, voederspulletjes maken en nestkastjes timmeren. Voor meer informatie klik hier.

Biotooptip: Muizenruiter

Om meer muizen aan te trekken voor uilen kan een muizenruiter gemaakt worden. Dit dient als winteronderkomen voor muizen en bestaat uit stokken, die een driehoek vormen, met daarover stro, hooi of maaisel. Een muizenruiter moet niet te ver verwijderd zijn van de broedplaatsen van de kerk- en steenuil. Normaal bestaat een muizenruiter uit zes stokken (een driehoek van drie staande stokken met drie dwarsstokken aan de basis). Op de bodem ligt dan een dikke laag stro met daarop een laag graan en vervolgens weer een laag stro eroverheen. Daar bovenop ligt een ruime hoeveelheid staken. Tijdens de winter moet er regelmatig graan in de muizenruiter gestrooid worden zodat de muizen voldoende voedsel hebben.

KLIK HIER OM U AAN TE MELDEN OF KLIK HIER OM U AF TE MELDEN VOOR DEZE NIEUWSBRIEF
U KUNT DEZE NIEUWSBRIEF OOK ONLINE LEZEN INDIEN DEZE NIET GOED WORDT WEERGEGEVEN

Deze nieuwsbrief is mede tot stand gekomen dankzij:   Nationale Postcode Loterij     Provincie Noord Brabant